Забеспячэнне прававой інфармацыяй грамадзян — з найважнейшых задач нашай дзяржавы. Для яе рэалізацыі створаны і 20 гадоў функцыянуе Нацыянальны цэнтр прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Аб асноўных напрамках яго дзейнасці і як ён дапамагае атрымаць адказы на прававыя пытанні, расказаў намеснік дырэктара НЦПІ Вячаслаў Бекета.
— Вячаслаў Мечыслававіч, раскажыце пра ваш цэнтр прававой інфармацыі, аб яго ролі ў нашай краіне.
— НЦПІ – гэта навукова-практычная ўстанова, з дапамогай якой кожны грамадзянін мае магчымасць карыстацца дакладнай прававой інфармацыяй ў любы час, у любым зручным для яго месцы.
Цэнтр распаўсюджвае прававую інфармацыю, забяспечвае яе функцыянаванне. Усе прававыя акты паступаюць у НЦПІ, дзе праходзяць апрацоўку, сістэматызацыю і становяцца даступнымі для ўсіх. Акрамя таго, наш цэнтр ажыццяўляе афіцыйнае апублікаванне нарматыўных прававых актаў на Нацыянальным прававым
Інтэрнэт-партале Рэспублікі Беларусь pravo.by.
Для распаўсюджвання прававой інфармацыі дзейнічаюць 7 рэгіянальных цэнтраў прававой інфармацыі — філіялы НЦПІ у Мінску і абласных цэнтрах.
— Прававая інфармацыя павінна быць дакладнай. Якім крыніцам можна давяраць?
— У глабальнай сетцы інтэрнэт прававую інфармацыю можна знайсці на такіх дзяржаўных інфармацыйна-прававых рэсурсах, як Нацыянальны прававы Інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь pravo.by, Дзіцячы прававы сайт mir.pravo.by, Прававы форум Беларусі forumpravo.by, пошукавая сістэма па заканадаўстве «ЭТАЛОН-ONLINE» etalonline.by.
Для тых, у каго няма магчымасці скарыстацца Інтэрнэтам, функцыянуе сістэма «ЭТАЛОН». Яна ўстанаўліваецца непасрэдна на камп’ютар або можна выкарыстоўваць яе флэш-версію, якая дазваляе працаваць з сістэмай з любога камп’ютара або ноўтбука. Сістэмай «ЭТАЛОН-ONLINE» можна скарыстацца з дапамогай планшэта і смартфона, устанавіўшы бясплатныя мабільныя дадаткі, створаныя на базе Android і iOS. Сацыяльныя сеткі дазваляюць НЦПІ інфармаваць грамадзян аб найбольш важных зменах у заканадаўстве. Такія ж мэты ставіць перад сабой і тэлевізійны праект “Кампетэнтна аб праве”, рэалізаваны на каналах “БелБізнэсЧэнел” і “МІР”.
— А за межамі Інтэрнэту, дзе можна атрымаць доступ да прававой інфармацыі?
— Напрыклад, у бліжэйшай да вашага дома бібліятэцы. На базе публічных бібліятэк і іншых дзяржустановаў функцыянуюць каля 690 цэнтраў доступу да базы заканадаўства Беларусі. Наведаўшы дадзеныя цэнтры, можна скарыстацца дзяржаўнымі інфармацыйна-прававымі рэсурсамі, пазнаёміцца з друкаванай прадукцыяй Цэнтра (а гэта выданні Канстытуцый і кодэксамі Рэспублікі Беларусь, каментарыямі, зборнікі прававых актаў па самых актуальных тэмах), Нацыянальным рэестрам прававых актаў, якія дапамогуць знайсці кампетэнтныя адказы на прававыя пытанні. Цэнтры доступу да беларускага заканадаўства таксама створаны ў іншых дзяржавах.
— Раскажыце аб такіх цэнтрах. Для чаго яны ствараюцца за мяжой?
— Сёння, калі большасць краінаў свету ўзаемадзейнічаюць адна з адной па многіх напрамках, калі знешняя палітыка накіравана на пашырэнне супрацоўніцтва, а людзі ўсё часцей выязджаюць за мяжу, узнікае ўсё больш прававых пытанняў у розных сферах дзейнасці. Ажыццяўляючы міжнароднае супрацоўніцтва, пашыраючы яго геаграфію, мы робім даступным беларускае заканадаўства для ўсіх, хто знаходзіцца за межамі нашай краіны. Акрамя таго, мы абменьваемся вопытам з замежнымі калегамі ў галіне прававой інфарматызацыі і распаўсюджванні прававой інфармацыі. Ужо створаны 21 цэнтр доступу да беларускага заканадаўства ў 14 краінах свету (Расіі, Чэхіі, Францыі, Пакістане, Кітаі і іншых.).
— Вы згадвалі такі прававы рэсурс, як Дзіцячы прававы сайт. Раскажыце больш падрабязна аб ім.
— Мы ўпэўнены ў тым, што пазітыўны вобраз права і прававая адукаванасць павінны фарміравацца ў дзяцей са школьнага ўзросту. Так яны змогуць у будучым абараняць свае правы і выконваць абавязкі. Каб вывучэнне прававых пытанняў для школьнікаў не было сумным і складаным, НЦПІ створыў Дзіцячы прававы сайт. На ім даступна і цікава, простымі словамі выкладзена найбольш важная інфармацыя аб праве, а таксама мноства іншых карысных звестак. Самастойна або разам з бацькамі і настаўнікамі дзеці могуць пагуляць на сайце, прыняць удзел у конкурсах і віктарынах.
Для моладзі НЦПІ праводзіць азнаямленчыя экскурсіі, удзельнічае ў арганізацыі і правядзенні канферэнцый, алімпіяд, семінараў і конкурсаў.
— 1 кастрычніка бягучага года Нацыянальнаму цэнтру прававой інфармацыі споўнілася 20 гадоў. Многае для забеспячэння даступнасці і якасці прававой інфармацыі ўжо зроблена. Якія планы ў Цэнтра на будучыню?
— У планах — далейшае развіццё нашых рэсурсаў, удасканаленне і напаўненне іх, укараненне сучасных тэхналогій.
Мы і далей будзем выкарыстоўваць не толькі вынікі ўласных навукова-практычных распрацовак, але і замежны вопыт прававой інфарматызацыі і распаўсюджвання прававой інфармацыі. Працягнем работу па фарміраванні і выкарыстанні банкаў даных лакальных прававых актаў арганізацый, рэсурсаў правапрымяняльнага характару. Асаблівая ўвага будзе нададзена прававой асвеце і прававому інфармаванню шырокага кола грамадзян. Усё гэта дазволіць ім рэалізаваць іх права на атрыманне прававой інфармацыі, прымаць эфектыўныя рашэнні, якія не парушаюць заканадаўства.
Т. ГРЫЦУК