Цёплы горад
Легенда сведчыць, што аднойчы грузінскі цар Вахтанг Гарсал накіраваўся на паляванне. Яго сокал збіў фазана. Той упаў у крыніцу і … зварыўся. Іншая легенда сцвярджае, што хворы фазан трапіў у гаючую крыніцу і ачуняў. Так ці інакш, але на месцы лекавых цёплых крыніц цар загадаў пабудаваць цёплы горад – Тбілісі. Таму літаральна ў самым цэнтры горада знаходзяцца серныя тбіліскія лазні. Іх ахвотна наведваюць турысты.
Вада ў невялікім басейне індывідуальнай лазні вельмі гарачая. Выседзець там можна хвілін пяць. Тры-чатыры такія пагружэнні праз адпачынак – і адчуваеш сябе памаладзелым. У лазні, зразумела, пахне серавадародам, але праз хвілін 15 прывыкаеш да паху і ўспрымаеш яго нармальна.
Мясцовыя жыхары настолькі прызвычаіліся да паху, што выбудавалі дамы і жывуць абапал рачулкі, воды якой насычаны серавадародам. А маладажоны прыходзяць на масткі, перакінутыя праз рачулку, дзе замыкаюць свае замкі – на моцны шлюб, а ключы выкідваюць у гаючую ваду.
На падыходзе да серных лазняў усталяваны помнік: сокал трымае ў кіпцюрах фазана, што ляжыць у вадзе, якая бруіцца па шары. Такім адмысловым чынам аўтар “расказаў” дзве легенды пра ўзнікненне горада Тбілісі.
Чурчхела за лары
Чурчхела – нацыянальны грузінскі прысмак. Яго ўмеюць вырабляць літаральна ў кожнай сям’і: на нітку нанізваюць арэхі, пераважна фундук ці палавінкі грэцкіх, а затым акунаюць у загушчаны мукой і крухмалам вінаградны сок. Атрымліваецца накшталт каўбасак. Яны могуць быць рознага колеру, у залежнасці ад соку. Пачалі выкарарыстоўваць і харчовыя фарбавальнікі. Але сапраўдная чурчхела мае карычневы або жаўтаваты колер.
Чурчхелу ў Грузіі прадаюць амаль паўсюдна – у крамах, на базарах, у сувенірных лаўках, на вуліцах, абапал дарог. Амаль у кожнай грузінскай вёсцы, дзе праходзяць ажыўленыя турысцкія маршруты, сядзяць ля дамоў пажылыя жанчыны і прадаюць чурчхелу, каралькоў, прыправы, вязаныя рэчы.
Каштуе чурчхела ад аднаго лары і больш. А лары, як здагадаліся, нацыянальная валюта Грузіі. Адзін долар — гэта прыкладна 2,36 грузінскага лары.
Асабліва вялікі выбар чурчхелы на цэнтральным тбіліскім базары, куды з’язджаюцца гандляваць з многіх рэгіёнаў Грузіі. Грузінскі базар варта наведаць, бо дзе, як не тут, убачыш на продаж лаўровыя “букеты”, велізарныя кашы з каралькамі, гранатамі, вінаградам, лімонамі, мандарынамі, перцам, шматлікія рады слоікаў з прыправамі і горы чурчхелы.
Гандлююць людзі пераважна сталага веку, якія пры Савецкім Саюзе вучылі рускую мову і ведаюць яе, таму размаўляць з імі проста. А вось сучасная моладзь ведае пераважна родную мову і англійскую. Кажуць, што англійская мова можа стаць у Грузіі другой дзяржаўнай мовай.
Кожны з гандляроў, як і ў нас, нахвальвае сваё, але абавязкова папытаецца, адкуль прыехалі, прыязна паразмаўляе. Сустрэлі пажылога мужчыну, не паверыце, родам… са Слоніма. Жыве на радзіме жонкі, мае ўжо і грузінскі акцэнт. Хваліўся перад суседзямі-гандлярамі: “Землякі!”, шчодра частаваў каралькамі, запрашаў прыязджаць яшчэ. Сапраўды, свет цесны!
Яшчэ крыху пра Грузію
Легендаў пра Грузію шмат. Адна з іх апавядае, як Бог надзяляў народы землямі. Калі гэта адбывалася, грузіны частавалі сяброў, і не паспелі на падзел. Бог, паважаючы іх гасціннасць, падумаў і сказаў, што аддае грузінам тое, што прыбярог для сябе – куток, дзе ёсць усё: сонца, горы, мора, зеляніна, прыродныя багацці. З таго часу грузіны застаюцца адным з самых гасцінных народаў, які валодае адным з найпрыгожых куткоў свету.
Грузіны называюць сваю краіну Сакартвела. Слова паходзіць ад назвы народа, які жыў на тэрыторыі цяперашняй Грузіі, картвелы. Назва Грузія пачала ўжывацца ў 17-18 стагоддзях і пайшла з арабскай мовы – Гурджыстан. Дарэчы, Тбілісі 400 гадоў быў арабскім горадам-дзяржавай і называўся Тбіліскі Эмірат.
Дзякуючы святой Ніно, якая прынесла ў Грузію веру, гэта краіна прыняла хрысціянства ў пачатку чацвёртага стагоддзя, раней, чым адбылося хрышчэнне Кіеўскай Русі. І да гэтага часу жыхары Грузіі застаюцца рэлігійнымі веруючымі людзьмі. Грузія – праваслаўная краіна, хоць некаторыя памылкова лічаць яе мусульманскай.
Нацыянальныя народныя танцы і песні Грузіі прызнаны ЮНЕСКА шэдэўрам культурнай спадчыны чалавецтва. Грузінскую песню “Чакрула” ў 1976 годзе NASA адправіла ў космас як пасланне іншапланетным цывілізацыям, каб тыя даведаліся пра музычныя здольнасці чалавецтва.
І. МІХАЙЛОЎСКАЯ