Зімуюць птушкі на нашых азёрах

Галоўнае Грамадства Свежыя навіны

На дзятлаўскім гарадскім возеры застаўся зімаваць малады лебедзь.

Нямала клапатлівых людзей перажываюць, што з надыходам зімы замярзаюць вадаёмы, і ў іх не змогуць плаваць лебедзі, якія па розных прычынах не паляцелі ў вырай і засталіся на зімоўку.

Ці варта перажываць за птушак і што рабіць, калі вы ўбачылі лебедзя, які, як вам здаецца, замярзае ў вадаёме?

На гэтае пытанне адказаў начальнік Дзятлаўскай райінспекцыі прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Дзмітрый Балькоўскі.

– Лебедзі зімой – гэта нармальна. З году ў год у Беларусі застаюцца на зімоўку тысячы вадаплаўных птушак, сярод іх – і лебедзі. З псіхалагічнага пункту гледжання звычайнае жаданне людзей дапамагчы пярнатым можна зразумець: прыгожая грацыёзная птушка не паляцела ў вырай, а вадаём скоўвае лёд, значыць – памірае. Аднак з біялагічнай пункту гледжання гэта выглядае некалькі інакш.

Па даных Акадэміі Навук Рэспублікі Беларусь, у залежнасці ад прыродных умоў, у Беларусі зімуе ад 500 да 2050 асобін пярнатых. Для нашых шырот гэта сярэдні паказчык. У Беларусі няма мора – асноўнага месца зімоўкі лебедзяў. Зіма для любой птушкі, і для лебедзя ў тым ліку, – гэта заўсёды рызыка. Многія самцы спецыяльна не адлятаюць у вырай, таму што хочуць застацца максімальна блізка да месцаў размнажэння, каб вясной заняць добрыя ўчасткі для гнездавання. У гэтым выпадку гэта ўсвядомленая рызыка.

Не адлятаюць таксама слабыя і хворыя птушкі. Зразумела, зіму перажывуць не ўсе птушкі, але неабходна разумець, што гэта натуральны адбор. Хворы генафонд не патрэбны прыродзе, а вось моцныя асобіны здольны выжываць самі.

Як толькі мароз скоўвае вадаём – нераўнадушныя да прыроды людзі б’юць трывогу і лічаць, што трэба тэрмінова прабіваць лёд і сачыць, каб у птушак была палонка. Аднак спецыялісты не рэкамендуюць без прычыны ўмешвацца ў прыродныя працэсы: птушка разумее, што вада замярзае, і здольна сама знайсці сабе іншае месца для зімоўкі.

Вадаплаўныя птушкі добра пераносяць холад, могуць доўга сядзець нерухома.  Калі лебедзь сядзіць на лёдзе, падціснуўшы пад сябе лапы, – ён проста эканоміць энергію, а з боку можа здацца, што птушка ўмерзла ў лёд.  Лебедзь усведамляе рызыку для жыцця і, калі адчуе дыскамфорт, хутка зменіць умовы зімавання на больш спрыяльныя. Гэтая птушка здольная разагнацца нават па лёдзе.

Часта ўвечары людзі бачаць чараду лебедзяў, а назаўтра – толькі некалькі птушак. Гэта іх наводзіць на думкі аб жудаснай смерці птушак па віне сабак. На самой справе, калі  лёду становіцца ўсё больш, а палонка памяншаецца, частка птушак ляціць у іншае месца. Дарослы лебедзь у стане пастаяць за сябе перад небяспекай.

Калі ў птушкі няма бачных траўмаў, то і турбаваць яе не варта. Уважліва паназірайце за паводзінамі птушкі, якая нерухома сядзіць на лёдзе. Можна паспрабаваць спудзіць яе – акуратна кінуць лёгкі прадмет або корм побач. Ні ў якім выпадку не выходзьце на лёд самастойна і не падыходзьце блізка да птушкі: дарослы лебедзь можа нават траўмаваць чалавека. Не варта спрабаваць самім перанесці лебедзя ў іншае месца. Настойліва просім не рабіць гэтага і не ўмешвацца ў жыццё птушкі, калі яна з выгляду здаровая і без пашкоджанняў. Спробы злавіць лебедзя прынясуць птушцы большы стрэс.

Калі вы пераканаліся, што лебедзь не можа рухацца, і ў выпадку, калі на птушцы прыкметныя знешнія траўмы (выдраныя пёры, сляды крыві, вывернутае крыло), варта паведаміць у раённы аддзел надзвычайных сітуацый або аддзел унутраных спраў Дзятлаўскага райвыканкама, тэрытарыяльны орган Мінпрыроды, так як самім забіраць дзікіх птушак з прыроды забаронена.

Яшчэ адна “лебядзіная” праблема – людзі, якія перажываюць за птушку і сваім абавязкам лічаць яе пакарміць. Неабходна разумець, што такая дапамога мае шмат “падводных камянёў”.

Падкормка палягчае жыццё пярнатых, а таму стымул ляцець знікае. У выніку сотні птушак застаюцца зімаваць. Удараць халады, добразычлівыя грамадзяне схаваюцца па кватэрах, а птушкі, якія прывыклі да “лёгкай” ежы, застаюцца без пражытку. Вынік: вада замерзла, ежы не хапае – птушка гіне. Такая дапамога чалавека становіцца “мядзведжай паслугай” для птушкі, таму дапамагаць пярнатым у зімовы час неабходна ў асаблівых выпадках і з веданнем справы.

Неабходна памятаць, што здаровая птушка здольна знайсці сабе ежу сама. Калі ежы няма – птушка зменіць вадаём. Некалькі сутак лебедзі ўвогуле могуць заставацца без ежы, ім  хапае уласных запасаў энергіі.

Не рэкамендуецца карміць птушку батонам і печывам. Хлебная падкормка прыводзіць да таго, што вадаплаўныя папросту набіваюць свой страўнік такой ежай, і ў іх з’яўляецца  падманнае адчуванне сытасці. Пры гэтым птушкі не атрымліваюць дастатковай колькасці энергіі. Акрамя гэтага, бяскрыўдны хлеб парушае мікрафлору страўнікава-кішачнага тракта, працу нырак і абмен рэчываў у птушак. Цвёрдая ежа таксама шкодзіць сценкам страўнікавай сістэмы, што дрэнна адбіваецца на адчуванні птушкі.

Таму просім усіх людзей, якія клапоцяцца аб вадаплаўных птушках, не падкормліваць іх зімой. Зімой лебедзі харчуюцца ў асноўным падводнымі часткамі раслін. Гэта іх натуральны рацыён. Памятайце: у прыродзе ўсё прадумана. Запасы тлушчу, які птушка атрымала за вясенне-восеньскі перыяд, вырашаюць “харчовую” праблему птушкі : арганізм птушкі сам можа выкарыстоўваць назапашаны тлушч і кампенсаваць недахоп харчавання. Тлушчавыя запасы – гэта натуральны ўцяпляльнік, які дапаможа птушцы перанесці нізкія тэмпературы і плаваць у халоднай вадзе. Пры сярэдняй вазе 7 кілаграмаў маса тлушчу лебедзя можа быць да 1,5 кілаграма. З такой тлушчавай праслойкай ніякі “дом” не патрэбен ні лебедзю, ні іншым птушкам. І лепшыя ўмовы для вадаплаўных – ціха драмаць на вадзе, калі вакол цішыня. Калі тэмпература падае ніжэй за мінус 15 градусаў, вадаплаўных птушак можна падкарміць злёгку правараным ячмянём, пярлоўкай, пшаніцай, іншым зернем ці крупамі. Можна дадаваць і раслінны корм: адвараныя ў лупінах бульбу, моркву, свежую садавіну.

Хочам супакоіць чулых людзей: у Беларусі хопіць месцаў для зімоўкі ўсім птушкам, якія не адляцелі ў вырай.

Аксана АНДАЛЮКЕВІЧ

Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке @GrodnoMediaGroup