Памяццю аб Вялікай Айчыннай вайне пранізана ўсё мінулае беларусаў.
Ваенная тэматыка не страчвае свайго значэння і ў нашы дні, тым больш што сёлета Беларусь святкуе 75-годдзе Вялікай Перамогі.
У юбілейны год нельга не ўзгадаць чалавека, на лёс якога вайна наклала глыбокі адбітак. Гэта аўтар дакументальнай аповесці “Мёртвыя застаюцца жывымі” Уладзімір Фядотаў.
Працуючы журналістам і сустракаючыся з відавочцамі падзей ваеннага ліхалецця, у 60-х гадах мінулага стагоддзя ён сваім творам ўвекавечыў памяць загінулых жыхароў вёскі Вялікая Воля і партызан, якія ваявалі на Дзятлаўшчыне ў раёне Пушчы Ліпічанскай.
Пра самога Уладзіміра Мікалаевіча звестак засталося няшмат – яго жыццё значна скараціла вайна. Нарадзіўся будучы пісьменнік 25 кастрычніка 1930 года ў вёсцы Заполле Шумілінскага раёна Віцебскай вобласці. Пражыў толькі 36 гадоў, пакінуўшы пасля сябе дзве аповесці “Мёртвыя застаюцца жывымі” і “Сорак дзён”.
Вялікая Айчынная вайна ўварвалася ў жыццё Валодзі, калі яму ішоў адзінаццаты год. У 1942 годзе вялікая сям’я Фядотавых знаходзілася ў партызанскім атрадзе брыгады Героя Савецкага Саюза Караткіна, што дзейнічала на Віцебшчыне. Сам Валодзя быў сувязным, выконваў адказныя даручэнні. Аднойчы пры выкананні баявога задання яго з бацькам затрымалі карнікі. Жорстка катавалі, але нічога не змаглі дазнацца. Калі акрываўлены хлопчык страціў прытомнасць, фашысты вырашылі, што ён памёр. Бацьку яны расстралялі, а Валодзю, ледзь жывога пазней знайшлі партызаны.
Пасля вайны Уладзімір Фядотаў скончыў школу і пераехаў да брата на Гродзеншчыну. Полем яго прафесійнай дзейнасці стала журналістыка. У 1954 годзе, адпрацаваўшы ў некалькіх выданнях, ён уладкаваўся ў Шчучынскую раённую газету, дзе загадваў аддзелам пісьмаў, быў адказным сакратаром. Паралельна Уладзімір Мікалаевіч актыўна займаўся пошукавай дзейнасцю, ездзіў у творчыя камандзіроўкі, пачаў работу над будучымі аповесцямі. Кніга “Мёртвыя застаюцца жывымі” выйшла ў свет у лютым 1967 года праз некалькі дзён пасля раптоўнай смерці аўтара. Аповесць “Сорак дзён” была завершана пісьменнікам за тыдзень да смерці.
– На жаль, мой тата не патрымаў у руках ніводную са сваіх кніг, – зазначае дачка аўтара Ала Уладзіміраўна Фядотава, якая працуе літаратурна-стылістычным рэдактарам Шчучынскай раённай газеты, – Ён так спяшаўся закончыць іх і ўсё ж паспеў, пакінуў для людзей. Рабочая назва першай аповесці была “Крывавае рэха”, але тату хацелася чагосьці больш глыбокага і значнага, свой канчатковы выбар ён спыніў на назве “Мёртвыя застаюцца жывымі”. Менавіта яна адлюстроўвае важнасць гістарычнай памяці народа. У 2015 годзе да Дня беларускага пісьменства ў Шчучыне аповесць была перавыдадзена выдавецтвам “Мастацкая літаратура”.
Вядомы беларускі пісьменнік Васіль Быкаў так адгукваўся аб творчасці Уладзіміра Фядотава: “Прачытаўшы аповесць “Сорак дзён”, з асаблівым болем разумееш, што смерць абарвала жыццё чалавека бясспрэчна таленавітага, абарвала ў той момант, калі ён дасягнуў найбольшых творчых магчымасцяў”.
Варта ведаць, што кніга Уладзіміра Фядотава “Мёртвыя застаюцца жывымі” ёсць у Дзятлаўскім гісторыка-краязнаўчым музеі. На яе старонках шмат успамінаў тых, хто змагаўся за вызваленне Дзятлаўшчыны, і прозвішчаў нашых землякоў, якія сталі ахвярамі фашызму.
Ірына СТЫРНІК
Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке @GrodnoMediaGroup
