Для пашырэння безбар’ернага асяроддзя Дзятлаўская раённая арганізацыя ГА “БелТІЗ” прадаўжае знаёміць школьнікаў з жыццём невідушчых людзей. Летась некалькі падобных сустрэч з навучэнцамі прайшлі ў Цэнтры творчасці дзяцей і моладзі горада Дзятлава. На гэты раз метадыст Цэнтра Ірына Мішчанка запрасіла ўдзельнікаў аб’яднання ў сярэднюю школу №1, дзе яны сустрэліся з навучэнцамі 3 “А” класа.
Старшыня Дзятлаўскай раённай арганізацыі ГА “БелТІЗ” Святлана Крэйдзіч і ўдзельнік аб’яднання Віталь Крэйдзіч для большай нагляднасці прынеслі з сабой вучэбны атлас для невідушчых, тактыльныя малюнкі, кнігі, напісаныя шрыфтам Брайля, спецыяльныя сшыткі, грыфель, прыбор (металічную рамку для пісьма).
Віталь расказаў дзецям, што шрыфт Брайля (азбука Брайля) – гэта рэльефна-кропкавы тактыльны шрыфт для сляпых і слаба відушчых людзей. Для напісання літар у ім выкарыстоўваюцца шэсць кропак. Пры пісьме кропкі наколваюцца з дапамогай спецыяльнай рамкі і грыфеля, чытаць іх можна па выпуклым баку, таму “пісаць” тэкст даводзіцца са зваротнага боку ліста справа налева. Затым старонка перагортваецца, і тэкст чытаецца злева направа. Для нагляднасці Віталь напісаў сваё імя, даў навучэнцам пагартаць і пачытаў кнігу, напісаную азбукай Брайля.
Вялікую цікавасць у трэцякласнікаў выклікалі тактыльныя малюнкі, выціснутыя на пластыку, і вялікі школьны атлас для невідушчых. Кожны з дзяцей пастараўся, закрыўшы вочы, памацаць яго старонкі. Святлана Крэйдзіч патлумачыла, што надрукаваць падручнікі і дапаможнікі для сляпых – справа няпростая. Яны займаюць намнога больш старонак, чым звычайныя кнігі, сам працэс іх выдання больш працаёмкі. Таму ў спецыялізаваных школах для невідушчых дзяцей адным падручнікам найчасцей карыстаюцца некалькі вучняў. Ёсць праблемы і з тэрмінам службы такой літаратуры: папяровыя кнігі хутка заціраюцца, у пластыкавых – ламаюцца старонкі.
Аднак тэхнічны прагрэс сёння выдатна дапамагае людзям з абмежаванымі магчымасцямі. Напрыклад, на змену кнігам, надрукаваным азбукай Брайля, прыходзяць аўдыёкнігі ў фармаце MP3. Ды і беламу кійку знайшлася замена – спецыяльны навігатар на смартфоне. Хаця, як зазначае Віталь, навігатар не падкажа, што на тратуары з’явілася выбоіна ці, што трэба абысці прыпаркаваную машыну, таму кіёк лепш браць з сабой.
Напрыканцы сустрэчы навучэнцы задалі Віталю Крэйдзічу пытанні. У прыватнасці, цікавіліся яго захапленнямі і ўспрыманнем навакольнага свету. Госць расказаў, што захапляецца ігрой на скрыпцы, спявае, займаецца спортам і някепска гуляе ў тэніс для невідушчых, але цяпер большую частку вольнага часу траціць на сям’ю. Што тычыцца ўспрымання навакольнага свету, то арыентавацца ў ім вельмі дапамагаюць гукі. Яны адбіваюцца ад розных прадметаў па-рознаму. Невідушчыя людзі па гуку ўмеюць вызначаць, што знаходзіцца паблізу: дрэвы ці кусты, дамы ці аўтамабільная стаянка, а ў памяшканні – высокая ці нізкая мэбля, вялікія ці малыя рэчы. Праўда, шум і мнагалюднасць перашкаджаюць адчуваць ясна, а зарыентавацца ў шумным мегаполісе ці поўным людзей і рэчаў памяшканні дапамагае кіёк.
Выдатным сябрам і памочнікам для сляпога з’яўляецца сабака-павадыр, пра якога таксама пыталіся вучні. Рыхтуюць такіх жывёлін у спецыяльных кіналагічных цэнтрах даволі працяглы час. Сабаку абавязкова правяраюць на сумяшчальнасць з патэнцыяльным гаспадаром. Каштуе такі памочнік вельмі дорага, таму не кожны невідушчы чалавек можа сабе яго дазволіць.
Ірына КАЎКЕЛЬ