Матуліна курыца

Гэты ўспамін вельмі дарагі для мяне. Я ўвесь час хацела напісаць пра гэтую гісторыю, але шчымлівае пачуццё не давала гэта зрабіць. І толькі цяпер, праз 20 гадоў пасля адыходу матулі з зямнога жыцця, знаходзячыся ў Ірландыі, закарцела распавесці пра гэтую незвычайную гісторыю, пра вялікае сэрца маленькай курачкі- рабкі.

Мая мама пасадзіла курачку на яйкі. Потым увесь час дзівілася, якая яна слаўная маці: з яек амаль не сыходзіла, не ела, не піла, не хадзіла па хаце, простаючы ногі. Калі і сыдзе трошкі падзюбаць зернейка, глынуць вадзіцы, то толькі на адну хвілю, а потым кумільганам на яйкі. Ніколі мама не бачыла такіх клапатлівых курак.

Вывела курыца дзетак. Ні адно яйка не сапсулася, ні адно куранятка не здохла. Усіх рабка абагрэла.

Падраслі дзеці, і стала яна іх выводзіць на панадворак, а потым і на калгасны двор недалёка ад нашай хаты, дзе заўсёды шмат усялякага корму.

І вось аднойчы вярнуліся вечарам кураняткі без курыцы. Пайшлі мы з мамай яе шукаць. Было цёмна, і нічога мы не знайшлі. Назаўтра кураняткі раненька кудысьці збеглі, а вечарам зноў з’явіліся. Мама здагадалася, што курыца жывая, толькі чамусьці не можа рухацца. На трэці дзень ранічкай мы пайшлі ўслед за кураняткамі, і яны прывялі нас да курачкі, якая сядзела ў яме са смалой. Каля яе двое куранятак патопленых, а сама яна апусцілася ўжо па самую шыйку, толькі вочкі блішчаць, ды галоўку ўверх цягне. І дзіва-дзіўнае, седзячы ў гэтай яме трэці дзень без яды, без вады працягвае квахтаць. А кураняткі каля яе таўкуцца, зернейкі шукаюць.

Мама як убачыла такое, заплакала, стала прычытваць: “А мая ж ты Стракатка, мая ж ты матулька! Якая ж ты харошая маці! Выжыла ды са смалінай ямы дзетак гадуе.” І мне загадвае: “Гарні яе, Люська, панясём дадому ратаваць”.

Я неяк выкалупала курачку з ямы, і мы панеслі яе. А чым мыць ад смалы—не ведаем. Узялі газу. Я пачала мыць, а пер’е за тры дні сапрэла, лезе само. Я стала плакаць, бо шкада курачку. Яна такая сіненькая, кволенькая без пярынак. І мама плача ды кажа:” Ой, якое сэрцайка ў маленькай курачкі! Разумее, што мы ёй дапамагаем выратавацца”. А я ў гэты час пад рукамі адчуваю тое сэрца, яго шалёны стукат, здаецца, зараз выскачыць са спакутаваных грудзей. І ў той жа час курка ў руках ляжыць спакойна, як быццам і не пячэ ёй жар газы.

Так мы з мамай гадзіны дзве мылі-шчыпалі нашую Стракатку. І засталася яна зусім без пер’я, толькі на галоўцы ды шыйцы трохі. Есці не можа, ледзве ходзіць. Паслалі мы ёй у хаце, няхай трохі акрыяе. А назаўтра, як толькі сонца ўзышло, кураняткі ў хату стукаюць. Адчынілі мы з мамай дзверы, а яны ў хату цераз парог—і бягом да мамы сваёй. А яна да іх як кінецца, голымі крылцамі абняла, пад сябе падсаджвае, дзюбкай падпіхвае. Села і ўсё іх абгладжвае, усё цалуе. А яны да яе лашчацца, да худзенькага цельца туляцца. Не заўважаюць ні галізны яе, ні паху газы. І размаўляюць пяшчотненька з ёй на сваёй курынай мове. Відаць, расказваюць, як было холадна ім без яе ноччу.

Тут мы з мамай як заравём абедзве. Вельмі ж ужо недарэчна- шчымлівая карціна. Галюткая курыца, сама дрыжыць ад холаду, хістаецца ад голаду, гарыць ад смагі- жару, а дзетак даглядае, грэе. Павяла іх да вады, да крупаў, і пакуль яны не паелі, не ўзяла сама ў дзюбу. І толькі пасля іх накінулася на ваду, на зярняткі. Ведама, тры дні не еўшы, прайшоўшы праз такую пакуту.

Але і паесці не паспела.Дзеці ёсць дзеці, яшчэ не навучыліся звяртаць увагу на мамчыны праблемы. Пабеглі кураняткі да парога, на вуліцу захацелі. Яна, кінуўшы харчавацца, бягом за імі, крычучы, каб спыніліся. Тыя паслухаліся, сталі. Стракатка пайшла ганарова першай, а кураняткі паслухмяна за ёй. Было бачна, што ёй цяжка, яна кульгала, але мужна вяла дзетак.

Потым наша курачка хутка пакрылася пёрцамі і давадзіла дзетак да самага сталага ўзросту. Часам смешна было бачыць, як Стракатка ўжо дарослай дачцы ( знешне і не адрозніш, дзе маці, дзе дачка) выгаворвае нешта або вядзе вывадак курэй на ток. Так было і ў наступныя гады—курачка заставалася вернай, клапатлівай маці і квахтала заўсёды вельмі доўга. Ды і лёс у яе быў не курыны. Ніхто яе не сек на суп, а калі прыйшла пара заканчэння жыцця, то курачка кудысьці прапала. Доўга яшчэ ў нашай сям’і яе ўспаміналі.

А той веснавой раніцай, калі курачка праз няшчасці і пакуты абараняла сваё права на матчын клопат, мы з мамай, абняўшыся, доўга плакалі. Можа, нават і не абняўшыся, бо я тады саромелася так выказваць сваю любоў. Ды й мама не часта нас абдымала ды цалавала, хоць і любіла вельмі моцна. Але яе любоў мы з братамі зразумелі значна пазней, ужо пасля мамінага адыходу на той свет.

Я так да канца і не ведаю, чаму мяне на працягу больш за трыццаць гадоў неадступна хвалявала гэтая гісторыя, чаму і цяпер, калі я пра гэта пішу, я плачу, седзячы вечарам перад Калядамі на кухні Эманавай хаты ў Ірландыі. Можа, я адчуваю віну перад мамай, што не далюбіла яе, не дагледзела, што памерла яна не на маіх руках. І хоць у жыцці я не сказала сваёй матулі ні аднаго непаважлівага слова і пражылі мы са сваімі бацькамі ў згодзе і ладзе, але пачуццё недагаворанасці, незавершанасці жыве ў сэрцы і хвалюе. І толькі стаўшы сама маці, я зразумела, якое вялікае шчасце — жыць бацькоўскім клопатам. Гэтую навуку прафесійна выкладала мне ў маладосці сама прырода— наша курачка Стракатка.

Пасляслоўе

Цяпер ужо, праз 10 гадоў пасля напісання гэтага артыкула і 30 гадоў адыходу мамы, я нарэшце зразумела яшчэ лепш сэнс гэтай гісторыі. Не здзіўлюся, калі праз 10 ці 20 гадоў з’явіцца яшчэ адно пасляслоўе.

Мама пражыла нялёгкае жыццё. У два яе гады памёр 41-гадовы бацька, у яе 19 гадоў — 24-гадовы брат, у 24 гады – 23-гадовая любімая сяброўка, у 25 гадоў яна пахавала чатырох родных людзей: 31-гадовага брата, 56-гадовую маці, 8-месячную дачушку і 60-гадовага свёкра. У 28 гадоў пахавала 7-месячнага сынка, а праз год – 3-гадовага сына. У 35 гадоў пахавала свякруху. У 59 гадоў згарэла хата, а ў 61 год пахавала старэйшага брата і малодшую сястру. З усяго свайго пакалення яна заставалася апошняй, аддаўшы небу бацькоў, бацькоў па мужу, трое дзяцей, трох братоў, сястру, сяброўку… Перажыць столькі трагедый! Адчуванне пакінутасці і адвергнутасці ніколі яе не адпускала, але мама заўсёды жыла ў любові, і свет пакідала яна худзенькая цельцам, але магутная душой.

А хваляваў мяне на працягу гэтых гадоў вобраз мамы, бо яна, як тая Стракатка з ямы, заўсёды думала толькі пра сям’ю – мужа і дзяцей, клапацілася пра іх, а калі было неабходна, то і ратавала. Як жа мякка і магутна мама ўжо з нябёсаў ратавала мяне, 55-гадовую дачушку сваю, калі ў мяне пачалася гарманальная перабудова і я натуральна памірала ад недахопу эстрагену. У мяне была шалёная бяссонніца, я спала па гадзіне ў суткі, была на працягу 4 гадоў мокрая, як мыш, кожныя 20 хвілін, трасло чатыры гады як у ліхаманцы, сэрца і ціск зашкальвалі. І аднойчы ноччу, не вытрымліваючы, я ў адчаі звярнулася да мамы і папкі, да Бога, стала маліць-прасіць іх, каб яны выратавалі. І мама і папка ў Божай ласцы пачулі мяне. Як нейкі ветрык пранёсся, я супакоілася, стала на душы лёгка, калатнеча ўнутры сціхла, я заснула. А прачнулася ўжо моцнай, і з гэтага пачалося маё адраджэнне. А калі праз некалькі месяцаў я яшчэ да брата Барыса ў Сібір з’ездзіла і атрымала ад яго і ягонай сям’і велізарнейшую порцыю любві і павагі, то ўсім маім (а па спадчыне і маміным) жальным матывам прыйшоў канец. Я зноў адчула сябе моцнай, радаснай і шчаслівай.

Цяпер жа, адзначыўшы 30-гадовыя жальбіны па смерці мамы, я наогул супакоілася. Я зразумела, што ніякай маёй віны ў маміным жальным лёсе няма, кожнаму выпадае тое, што наканавана. Я прааналізавала маміна жыццё, зрабіла прэзентацыю яе жыццёвага шляху “Шляхамі жыцця”, напісала верш “Шляхам жальбы, дабрыні і любові” і падрыхтавала прэзентацыю па ім, даручыла дачцы Юлі зладаваць фільм пра маму, і яна цудоўна, прафесійна з гэтым справілася. Я падрыхтавала прэзентацыю радаводнага дрэва, і сваякі з задавальненнем разглядалі свае галінкі. А траюрадная сястра Аня Цішук нават удакладніла імя нашага прадзеда Мацвея Серады. А на мемарыяльным стале смачнотна вабілі любімыя маміны стравы: яешанка на памідорах, вінегрэт, палядвіца, квашаная капуста, шкілендзя, бліны, кісель чырвоны.

Я цяпер зразумела, што кожнае пакаленне бярэ ад бацькоў тое вартаснае і недасканалае, каб вартаснае прымножыць, а недасканаласці адпрацаваць, зрабіць дасканалымі, і зрабіць гэта за бацькоў, бо ім час і ўласныя характарыстыкі не дазволілі гэта зрабіць.

Я цяпер разумею, адкуль бяруцца падзеі нашага жыцця, і спакойна, радасна жыву, у глыбокай павазе і ўдзячнасці сваім бацькам і цэламу роду Дзіцэвічаў- Дзядовічаў- Серадоў і Глыбокіх. Пра свой род я напісала ў песні “Нашчадкам”, якую спявала з нашчадкамі на сваё 60-годдзе.

І я вельмі шчаслівая ў сваёй мацярынскай долі, аддаўшы ў ахвяру, як калісьці мама, сваіх ненароджаных дзяцей, няспраўджанага мужа, але атрымаўшы ў дар ад Бога цудоўную дачушку, слаўную Юльку, якая носіць імя бабулі, мае ўтульную з клапатлівым Мікітам сям’ю і ўпрыгожвае свой род і ўвесь свет наборам вытанчаных духоўных характарыстык.