Да абласных “Дажынак”, якія летась прымала Дзятлаўшчына, быў прымеркаваны выхад кнігі “Зецела, або Падарожжа па старых вуліцах Дзятлава”. Другое, дапоўненае выданне змясціла цікавыя гістарычныя факты пра нашу зямлю, дадалося новымі звесткамі і фотаздымкамі. Пра тое, як ішла работа над кнігай і што яна сабой уяўляе, карэспандэнтка газеты “Перамога” пагутарыла з аўтарам зборніка, гісторыкам і краязнаўцам Фёдарам Красюком.
— Фёдар Фёдаравіч, з чаго пачыналася ваша даследчая вандроўка па Дзятлаве і як яна ператварылася ў кнігу?
— У тыя часы, калі я працаваў у гісторыка-краязнаўчым музеі, пачаў цікавіцца гісторыяй свайго роднага горада, збіраць звесткі аб вуліцах і мясцінах, архіўныя фотаздымкі. Па-першае, я сам тут вырас, помню, дзе што знаходзілася ў горадзе, па-другое, распытваў сведак са свайго і старэйшага пакалення. Пры дапамозе знаёмых збіраў інфармацыю і нават не думаў, што гэта выльецца ў нейкі суцэльны твор. Штуршком да выдання сабраных матэрыялаў стала падрыхтоўка горада (найперш – плошчы 17 Верасня) да 500-годдзя Дзятлава. Некаторыя архіўныя звесткі пра вуліцы і плошчу горада дапамог знайсці гродзенскі гісторык І. Г. Трусаў, частка матэрыялу была назапашана ў мяне – усё гэта вылілася спачатку некалькі надрукаваны самастойна рукапіс, а потым у паўнавартасную кнігу, якая выйшла невялікай колькасцю – 20 асобнікаў.
— Другое выданне “Зецела” пабачыла свет большым накладам, у каляровым і чорна-белым выкананні. Хто выступіў спонсарам?
— Выпуск кнігі стаў магчымы дзякуючы замове Дзятлаўскага райвыканкама і Дзятлаўскага гісторыка-краязнаўчага музея, частку накладу замаўляў я сам. Госці “Дажынак”, лепшыя аграрыі вобласці, атрымалі кніжку ў падарунак, а кожны ахвочы і сёння можа набыць яе для сябе ў Дзятлаўскім музеі або на гарадскіх выставах-кірмашах.
— Чаму кніга атрымала назву “Зецела”?
— Зецела – гэта балцкая форма назвы Дзятлава. Вядома, што вакол Дзятлава яшчэ ў старажытныя часы жылі балцкія плямёны прусаў і балтаў. Нягледзячы на ўплыў беларускага асяроддзя, беларускай і польскай моваў, мясцовыя жыхары праз вякі збераглі сваю гаворку. Жыхары навакольных вёсак гаварылі: “Пойдзем да Зецелы”.
— Якія матэрыялы ўвайшлі ў новае выданне кнігі?
— Другая кніга пра Дзятлава складзена як з дакументаў, так і з розных публікацый і ўспамінаў жыхароў горада. У папулярнай форме яна знаёміць чытача з гісторыяй старых вуліц і пабудоваў былога мястэчка, біяграфіямі яго ўладальнікаў. Падабраны цікавы збор фотаздымкаў ад пачатку ХХ да пачатку ХХІ стагоддзяў. Не ўсе яны добрай якасці, але даюць уяўленне аб выглядзе мястэчка ў той час. Змешчаны ў выданні і першы перапіс сядзібы Васіля Астрожскага – інвентар двара Здзятла 1580 года, у склад якога ўваходзіла тэрыторыя амаль усёй заходняй часткі нашага раёна. Па ім можна даведацца назвы вуліц і прозвішчы дзятлаўчан таго часу.
— На якую аўдыторыю разлічана кніга, каму, на вашу думку, яна будзе цікавая?
— Кніга адрасавана ўсім, хто цікавіцца гісторыяй горада Дзятлава. У той жа час, выданне можа стаць добрым падмуркам для студэнцкіх праектаў, падрыхтоўкі ўрокаў гісторыі ў школе. Апроч змешчанага матэрыялу, у кнізе пададзены немалы спіс літаратуры, які таксама можа прыдасца ў навуковых і краязнаўчых пошуках. Да таго ж, пагартаць кнігу будзе прыемна тым людзям, якія пераехалі з Дзятлава, але помняць і любяць сваю малую радзіму.
— Каму хочаце падзякаваць за дапамогу ў выпуску кнігі?
— Найперш, шчыры дзякуй рэдактарам выдання – Н. М. Абрамчык, М. П. Грышану. Дапамагала ў арганізацыі выдання дырэктар Гродзенскага метадычнага цэнтра народнай творчасці В. В. Цыганец. Дапамагалі супрацоўнікі дзятлаўскай раённай бібліятэкі, гісторыка-краязнаўчага музея.
— Ваша кніга закранае выключна гісторыю райцэнтра. Ці з’явіцца ў перспектыве выданне гісторыі мястэчак і вёсак Дзятлаўшчыны?
— Закранутая ў выданні тэма актуальная, яна і сёння не страчвае сваёй папулярнасці. За апошнія пару гадоў пабачыла свет не адна кніга пра вуліцы, дамы – архітэктурны выгляд населеных пунктаў. Я перакананы, што, калі пашукаць, можна знайсці шмат краязнаўчага матэрыялу пра раён і ў Цэнтры турызму, і ў мясцовых музеях, ёсць яшчэ каго распытаць у вёсках і мястэчках Дзятлаўшчыны. Шмат цікавай інфармацыі выходзіла на старонках раённай газеты “Перамога”. Аднак трэба нямала працы, каб усё гэта сабраць у адно. Хто ведае, магчыма, маладое зацікаўленае пакаленне даследчыкаў дзятлаўскай зямлі пяройме маю эстафету, і ў будучым мы пабачым выданне кнігі “Дзятлавазнаўства” .
Гутарыла Н. АВЯРЧУК
Фота аўтара
