Захаванне народнай спадчыны — адзін з напрамкаў дзейнасці ўстановаў культуры Дзятлаўскага раёна. Пры іх створаны фальклорныя гурты — як дарослыя, так і дзіцячыя, музейныя пакоі, экспанаты якіх — прадметы народнага ўжытку мінулых часоў. А ў Погірах увогуле існуе клуб-музей народнага побыту. Аб яго гісторыі, экспанатах, дзейнасці карэспандэнтка гутарыла з загадчыцай клуба-музея Людмілай Пятроўскай.
— Людміла Іванаўна, з якога года дзейнічае ўстанова культуры, якой вы загадваеце?
— Клуб пачаў працаваць з 1969 года. У адной частцы будынка знаходзілася сельская бібліятэка. Пазней, у сувязі з тым, што жыхароў у вёсцы стала менш, бібліятэку перавялі ў Гезгалы, а ў яе пакоі быў створаны музей народнага побыту. Яго экспанаты сабраны ў жыхароў вёскі.
— А калі вы сталі загадчыцай клуба-музея?
— З 2010 года. Да гэтага я працавала ў бібліятэцы ў Нагародавічах, затым некаторы час у раённым Доме рамёстваў у Гезгалах.
— Людміла Іванаўна, колькі цяпер экспанатаў ёсць у музеі?
— Ужо сабраны каля 150 экспанатаў. Гэта і даўнейшы посуд, і ткацкі станок, матавілы, вопратка, абутак, прасы, прылады для апрацоўкі лёну, мэбля.
— Сярод экспанатаў ёсць і рэчы з дзіўнымі назвамі — «шархуны», «страхатка». Патлумачце, што гэта.
— Шархуны, у некаторых мясцовасцях інакш іх яшчэ называлі шаластуны, — своеасаблівыя званочкі, якімі ўпрыгожвалі конскую збрую на вяселлі. А страхатка — гэта прылада, якой выраўнівалі салому, калі накрывалі страху.
— У экспазіцыі музея прысутнічаюць і паясы. Адкуль яны, хто іх вырабляў?
— Паясы, у асноўным, зроблены мною. Гэтае рамяство я асвоіла на адпаведных курсах у Гродне. Цяпер ткаць паясы вучацца дзеці, якія наведваюць гурток «Крыніца рамяства». Спачатку была задумка займацца ў гуртку толькі ткацтвам паясоў. Аднак дзеці з-за свайго ўзросту хутка стамляюцца займацца адной і той жа справай. І таму пэўны перыяд мы вырабляем паясы, затым — вышываем, ствараем рэчы з прыроднага матэрыялу, займаемся бісерапляценнем. Нядаўна дзеці мне прапанавалі вырабляць ружы з пластыку. Адным словам, чаргуем дэкаратыўна-прыкладную дзейнасць.
Ткаць паясы дзеці вучацца з дапамогай невялікіх кардонак, па вуглах якіх дыраколам робяцца адтуліны, затым запраўляюцца ніткі. Атрымліваецца такая сучасная тэхніка пляцення паясоў — аналаг пляцення «на калодачках».
— Сцены музея ўпрыгожваюць карціны — вышытыя і намаляваныя. Хто займаецца гэтым відам дэкаратыўнай тэхнікі?
— Шэраг работ належыць Марыі Мікалаеўне Шыдла. Жанчына яшчэ спявае і ў нашым фальклорным гурце. Вышыўкай карцін таксама займаецца Марыя Іванаўна Клімант. А вось аўтарам намаляваных работ з’яўляецца Надзея Іванаўна Саўчанка. Шэраг работ, выкананых у тэхніцы разьбы па дрэве, падарылі музею майстры з Навагрудка.
— Людміла Іванаўна, ведаю, што пры музеі народнага побыту дзейнічае клуб выхаднога дня «З бабулінай сявенькі». Раскажыце пра яго.
— Удзельнікі аб’яднання — дзеці. Мерапрыемствы клуба праходзяць у апошнюю нядзелю месяца. Так, напрыклад, у кастрычніку мы збяромся на вячоркі. Мы праводзім іх не ўпершыню. На мерапрыемства прыйдуць і ўдзельніцы фальклорнага калектыву вёскі Погіры. Адзначу, што сёлета ён у чарговы раз пацвердзіў званне народнага. У гурце цяпер восем жанчын. Самая старэйшая з іх — Марыя Мікалаеўна Шыдла, яна нарадзілася ў 1940 годзе. Доўгія гады ў калектыве спявала Аляксандра Віктараўна Шыдла — першая загадчыца Погірскага клуба. Разам з жанчынамі спяваюць і дзеці. Гэта Марыя Капковіч, Яўгенія Кліз.
— У рэпертуары гурта толькі народныя песні?
— Не. Ёсць яшчэ легенды, байкі, гумарэскі. Іх чытае Алена Леанідаўна Галаўко. Шэраг мясцовых паданняў ведала Ядзвіга Станіславаўна Серада, якая, дарэчы, сёлета адзначыла стогадовы юбілей. Яна была выдатная майстрыха, умела ткаць паясы з дапамогай нагі. Сорак паясоў саткала жанчына сваім аднавяскоўцам на вяселлі.
— Людміла Іванаўна, на тэрыторыі ля музея шэраг элементаў ландшафтнага дызайну. Яны зроблены вашымі рукамі?
— Не. Мосцік, казачную хатку, дэкаратыўны калодзеж зрабіў мой муж Аляксандр. Ён будаўнік. У яго планах «пабудаваць» яшчэ і дэкаратыўны млын. А вось кветкавую прыгажосць на клумбах дапамагае ствараць Марыя Іванаўна Клімант.
— Людміла Іванаўна, а ці прыходзяць у клуб-музей наведвальнікі?
— З экскурсіямі прыходзяць вучні Жукоўшчынскай школы, гурткоўцы Дома рамёстваў. Калі ў вёску да жыхароў прыязджаюць родныя, яны таксама нярэдка наведваюць наш музей. Сёлета да аднаго з вяскоўцаў прыязджалі сваякі з Польшчы. Яны былі вельмі задаволены наведваннем музея, фатаграваліся ля яго экспанатаў.
А. ДУБРОЎСКАЯ
Фота Б. ВАРНЫ