Пытанні абгрунтаванасці і эфектыўнасці выкарыстання фінансавых сродкаў, накіраваных на рэалізацыю мерапрыемстваў Рэспубліканскай праграмы развіцця малочнай галіны ў 2010 — 2015 гадах, разгледжаны на пасяджэнні калегіі Камітэта дзяржаўнага кантролю Гродзенскай вобласці
Нягледзячы на тое, што дзяржавай за кошт рэспубліканскага і абласнога бюджэту толькі на кампенсацыю працэнтаў па выдадзеных на будаўніцтва і рэканструкцыю малочнатаварных фермаў крэдытаў і кампенсацыю стратаў банкаў Рэспублікі Беларусь з прычыны выдачы льготных крэдытаў накіравана ў 2013 — 2014 гадах 1,9 трыльёна рублёў, параметры па вытворчасці і рэалізацыі малака, закладзеныя ў Рэспубліканскай праграме развіцця малочнай галіны ў 2010 — 2015 гадах, выкананы адпаведна толькі на 80,3 і 80 працэнтаў.
У Гродзенскай вобласці ў 2014 годзе атрымана 1080,6 тысячы тон малака, што на 5,3 працэнта больш, чым у 2013 годзе. Разам з тым, не выканалі планы рэалізацыі малака Дзятлаўскі (95,5 працэнта), Іўеўскі (97,9 працэнта), Карэліцкі (98,9 працэнта), Лідскі (94,5 працэнта), Мастоўскі (96,8 працэнта), Ашмянскі (96,5 працэнта), Слонімскі (86,4 працэнта) і Смаргонскім (98,8 працэнта) раёны.
Сярэдні надой малака ад каровы ў вобласці павялічыўся на 6 кілаграмаў і склаў за 2014 год 5148 кілаграмаў. Пры гэтым 8 раёнаў з 17 (47 працэнтаў) у мінулым годзе зменшылі названы паказчык. Найбольшае зніжэнне адзначана ў Слонімскім (-621 кілаграм), Лідскім (-201 кілаграм), Смаргонскім (-195 кілаграмаў), Мастоўскім (-175 кілаграмаў) і Ашмянскім (-121 кілаграм) раёнах.
Па-ранейшаму застаецца актуальнай праблема з камплектацыяй пабудаваных і рэканструяваных фермаў. Так, на 1 студзеня 2015 года не ўкамплектаваны малочнатаварныя фермы, пабудаваныя ў 2012 годзе, у СВК “Караліна” (МТФ “Івашковічы”) Зэльвенскага раёна — 70,3 працэнта, УСП “Саўгас “Вердамічы” (МТФ “Дабраволя”) Свіслацкага раёна — 92 працэнты.
Адной з прычын невыканання даведзеных Праграмай паказчыкаў з’яўляецца нізкая эфектыўнасць работы часткі пабудаваных і рэканструяваных малочнатаварных фермаў. Толькі на 2 з 17 МТФ, пабудаваных паводле Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 13 чэрвеня 2008 года № 332 “Аб будаўніцтве малочнатаварных фермаў”, забяспечаны прадугледжаны праектамі надой у памеры 7000 кілаграмаў за год.
З 57 малочнатаварных фермаў, пабудаваных у 2010 — 2012 гадах у рамках Рэспубліканскай праграмы развіцця малочнай галіны ў 2010 — 2015 гадах і ў адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 13 чэрвеня 2008 года № 332, на 17 (30 працэнтаў) сярэдні надой ад каровы за 2014 год ніжэйшы, чым у сярэднім па раёнах.
Значна горшая сітуацыя на рэканструяваных малочнатаварных фермах. Так, са 108 уведзеных у эксплуатацыю пускавымі комплексамі і ў поўным аб’ёме малочнатаварных фермаў сярэдні надой за 2014 год на 58 (54 працэнты) ніжэйшы, чым у сярэднім па раёнах. Аналагічная сітуацыя адзначаецца і ў бягучым годзе.
Асноўнай прычынай не забеспячэння запатрабаванай прадуктыўнасці дойнага статку з’явілася недасканаласць кармавой базы галіны і незахаванне тэхналагічных рэжымаў вытворчасці кармоў і, як паследак, дэфіцыт кармоў запатрабаванай структуры і якасці, недастатковасць і незбалансаванасць рацыёнаў.
У асобных раёнах стрымліваецца рост прадуктыўнасці кароў па прычыне недагляду ва ўзнаўленні статку. У 2014 годзе менш леташняга атрымана цялят у Дзятлаўскім і Мастоўскім раёнах — на 541 і 335 галоваў адпаведна. Акрамя таго, у студзені — сакавіку 2015 года менш за аналагічны ўзровень 2014 года атрымана прыплоду цялятаў у Дзятлаўскім, Ашмянскім, Іўеўскім і Слонімскім раёнах.
Выяўлены шматлікія факты неэфектыўнага выкарыстання наяўнага абсталявання. Так, у СКУП “Волпа” Ваўкавыскага раёна з верасня 2013 года не выкарыстоўваецца даільная ўстаноўка ААТ “Гомельагракамплект” коштам 1,7 мільярда рублёў. На шэрагу фермаў не выкарыстоўваюцца залы раздою з устаноўленым абсталяваннем (МТФ “Хадзяўляны” СВК “Русь-Агра” і МТК “Вензавец” СВК “Вензавец” Дзятлаўскага раёна, МТК “Поразаўскі” УСП “Поразава” Свіслацкага раёна).
Не працуюць селекцыйныя вароты на МТК “Васёўцы” СВК “Прымежны” Ашмянскага раёна, МТК “Ліпнішкі” СВК “Агра-Ліпнішкі” Іўеўскага раёна, МТК “Васявічы” СВК “Дварэц-Агра” і МТФ “Хадзяўляны” СВК “Русь-Агра” Дзятлаўскага раёна, МТФ “Радавошча” СРДУП “Свіцязь” Навагрудскага раёна. Часткова спраўнае вышэйназванае абсталяванне на МТФ “Дунічы” СВК “Чарнелі” Іўеўскага раёна і МТК “Вензавец” СВК “Вензавец” Дзятлаўскага раёна.
У шэрагу сельгасарганізацый недагляды ў рабоце малочнай галіны спрабуюць схаваць за прыпіскамі прадукцыі. Так, у МРСУП “Мастаўчанка” Мастоўскага раёна на МТК “Мікялёўшчына-2” за студзень — верасень 2014 года прыпісалі 53,7 тоны малака, а цалкам па гаспадарцы — 145 тон. Аналагічны факт меў месца на МТФ “Занкі” ў ААТ “Акр-Агра” Свіслацкага раёна.
Нізкая эфектыўнасць работы малочнай галіны, невыкананне даведзеных Праграмай паказчыкаў па валавой вытворчасці і прадуктыўнасці, істотныя недагляды ў пытаннях кормавытворчасці, узнаўлення і тэхналогіі ўтрымання жывёлін прыводзяць да значнага росту запазычанасці сельскагаспадарчых арганізацый перад арганізацыямі малочнай галіны па выдадзеных авансах.
Камітэт дзяржкантролю Гродзенскай вобласці
