Customize Consent Preferences

We use cookies to help you navigate efficiently and perform certain functions. You will find detailed information about all cookies under each consent category below.

The cookies that are categorized as "Necessary" are stored on your browser as they are essential for enabling the basic functionalities of the site. ... 

Always Active

Necessary cookies are required to enable the basic features of this site, such as providing secure log-in or adjusting your consent preferences. These cookies do not store any personally identifiable data.

Functional cookies help perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collecting feedback, and other third-party features.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics such as the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.

Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

Advertisement cookies are used to provide visitors with customized advertisements based on the pages you visited previously and to analyze the effectiveness of the ad campaigns.

Выніковай і цікавай была змена ў дзевяцідзённым кругласутачным профільным летніку “Юныя археолагі”, які функцыянаваў на базе гімназіі №1 горада Дзятлава. У якасці археолагаў сябе паспрабавалі 10 гімназістаў. Вядома ж, “навічкам” паспрыяла фартуна: у ліку іх знаходак былі даволі цікавыя артэфакты. Праўда, у пошуках гістарычных каштоўнасцяў юныя археолагі прайшлі шэраг выпрабаванняў, бадай самым значным сярод якіх быў “разгул” стыхіі. Аднак скончылася ўсё добра, і варта спадзявацца, што наперадзе ў гімназістаў яшчэ шмат новых адкрыццяў.

Пра жыццё ў профільным летніку карэспандэнтцы газеты “Перамога” расказала настаўніца гісторыі і грамадазнаўства гімназіі №1 горада Дзятлава Алена Радомская.

Ля вытокаў: набыццё неабходных навыкаў

– Кожны дзень змены быў прысвечаны пэўнай тэме ці сустрэчы. Так, 18 чэрвеня летнік адкрыўся “пагружэннем” у праблемы краязнаўства. Навучэнцы паслухалі лекцыі “Асновы краязнаўства”, “Дынаміка вядзення археалагічнай разведкі” і вывучылі асноўны “інструментарый”, неабходны для практыкі. Каб лепш зразумець, чым будуць займацца, накіраваліся на прагулку-пошук да сядзібы Дамейкі ў Жыбартаўшчыне. Пры гэтым, атрымалі заданні, на якія павінны былі даць адказы пасля вандроўкі. Таксама пастараліся ацаніць захаванасць аб’екта, спрагназаваць магчымыя перспектывы развіцця сядзібы ў сувязі са з’яўленнем новага гаспадара.

19 чэрвеня быў “Дзень сяброў”, калі сустракаліся з партнёрамі гімназіі і летніка – супрацоўнікамі Дзятлаўскага гісторыка-краязнаўчага музея. Яны наладзілі для юных археолагаў квэст “Скарбы Радзівілаў”, што дапамог гімназістам асвяжыць веды і дазнацца новае пра гісторыю горада. Яшчэ адзін сябар, ён жа супрацоўнік нашага летніка, Віктар Цыгель, які праходзіў у нас педагагічную практыку, правёў цікавы квэст па помніках райцэнтра. Удзельнікі знаходзілі аб’екты па карце, рабілі фотаздымкі, адзначалі асаблівасці таго ці іншага помніка.

20 чэрвеня стаў “Днём сустрэчаў і пазнанняў”. Ён дазволіў даведацца пра фізічныя здольнасці выхаванцаў летніка праз удзел у раённай спартакіядзе. Таксама ў гэты дзень прайшлі заняткі “Археалогія на практыцы”, дзе наведвальнікі летніка азнаёміліся з асноўнымі этапамі вядзення археалагічных раскопак, бо, прыйшоўшы на месца, мы павінны былі ведаць, як дзейнічаць, якія інструменты выкарыстоўваць.

Масаж роднай зямлі і знаходкі

З 21 па 23 чэрвеня праходзілі самі раскопкі. Экспедыцыю ўзначаліў намеснік дырэктара па навуковай рабоце інстытута гісторыі Акадэміі навук Рэспублікі Беларусь Вадзім Лакіза. З ім былі два яго калегі, адзін з якіх – археолаг-падводнік.

Перад удзельнікамі экспедыцыі стаялі дзве задачы. Першая – пошук выяўленага ў час археалагічных раскопак у 1995 годзе драўлянага высечанага чоўна перыяду неаліта. Тады яго знайшлі, але не здолелі падняць без падводнага рыштунку. На гэты раз археолаг-падводнік тры дні запар па 4-6 гадзін праводзіў разведку пад вадой, аднак безвынікова. У нас з’явілася версія, што віной таму мінулагодняя паводка на рацэ Шчары, якой човен магло знесці ўніз па цячэнні.

Другой задачай былі раскопкі стаянкі Пархуты-2 старажытных людзей перыяду неаліта – ранняга бронзавага стагоддзя. Вучоныя дакладна вызначылі структуру раскопак і растлумачылі гімназістам, як па тэарэтычных гістарычных ведах адшукваецца найбольш удалае месца для іх. Далей ажыццяўлялі разбіўку квадрата раскопак. Варта зазначыць, што ў нас было па 5 хлопчыкаў і дзяўчынак. Мы раскапалі два ўчасткі – дзесяць і шэсць квадратных метраў. Для такой колькасці дзяцей гэта многа.

І першы, і другі дзень радавалі знаходкамі. У першых пластах зямлі трапляліся рэшткавыя элементы ад дзейнасці старажытных людзей – сколы крэмнія. На глыбіні 20-40 сантыметраў удалося знайсці ярка выражаныя каменныя прылады працы старажытнага чалавека – скрабкі, наканечнікі, элементы каменнага нажа, керамікі, прычым розных культур (Нёманскай, Дзвінска-Нёманскай, штрыхавой). Асабліва каштоўным аказаўся адзін з фрагментаў керамікі – элемент горлачка збана. Знайшлі каменны наканечнік стралы, і вучоныя зазначылі, што гэта таксама каштоўная знаходка.

Трэці дзень раскопак быў менш выніковы. У гэты дзень капалі на глыбіні да 60 сантыметраў, знаходак было няшмат, але двойчы археолагі атрымлівалі надзею, што ўдасца адшукаць што-небудзь сур’ёзнае: пра гэта па сваім колеры сведчылі слаі глебы. Аднак асаблівасць нашай мясцовасці – знаходжанне людзей, гаспадарчая дзейнасць, жывёльны свет – перамяшалі ўсю гэту сістэму, і надзеі не апраўдаліся. Але, прайшоўшы на стаянку Пархуты-1, дзе археалагічныя раскопкі вяліся ў 1994, 1995, 2004 гадах, проста ў кратавіне ўдалося знайсці старажытную каменную сякеру. Гэта і аказалася самай каштоўнай знаходкай трэцяга дня.

Што вельмі важна, у гэтым паходзе нашы навучэнцы сталі камандай. Яны не проста капалі, а рухаліся асцярожна, набіраючы зямлю па сантыметрах кончыкамі рыдлёвак. Хлопчыкі выкідвалі зямлю дзяўчынкам, якія акуратна яе перабіралі пальцамі. У нейкі момант, здаецца, Таня Горбач сказала: “У мяне ствараецца ўражанне, што я раблю масаж сваёй роднай зямлі”. Нам вельмі спадабалася такая асацыяцыя.

Сёняшнія высновы – задаткі заўтрашніх праектаў

У ноч на 22 чэрвеня была моцная навальніца. Давялося перачакаць яе ў машынах, ад’ехаўшы далей ад дрэваў. Бліскавіцы былі настолькі яркія, што складвалася ўражанне знаходжання ў эпіцэнтры лазернага шоу. Заставалася слабая надзея, што да раніцы бура супакоіцца, і ў 4 гадзіны мы зможам правесці акцыю “Свечкі памяці”. Так і сталася. Нягледзячы на амаль бяссоную ноч, нашы юныя археолагі стойка паўдзельнічалі ў гэтым мерапрыемстве, прымеркаваным да Дня ўсенароднай памяці ахвяраў Вялікай Айчыннай вайны. Мы запалілі свечкі і доўга размаўлялі пра вайну.

23 чэрвеня ля 18 гадзін ужо вярнуліся ў Дзятлава з важкім багажом станоўчых эмоцый.

Ведаеце, якую важную выснову я зрабіла для сябе? Веды, атрыманыя на практыцы, – самыя моцныя. Калі выкладаеш дзецям гісторыю, даеш фармуліроўкі, вучыш, як правільна запамінаць паняцці, сістэму гістарычных датаў, атрымліваецца доўгі і складаны працэс. А ў экспедыцыі яны за некалькі гадзін самі навучыліся адрозніваць, дзе крэмень, а дзе звычайны камень, дзе на самой справе рэч, да якой дакраналіся старажатныя людзі, а дзе непатрэбная знаходка, дзе гліна, а дзе кераміка. Нават навучыліся адрозніваць элементы керамікі розных перыядаў усяго за тры гадзіны сумеснай работы.

24 чэрвеня быў днём экскурсій. З’ездзілі ў Навагрудак, пабачылі экспазіцыі халакоста і супраціўлення, пабылі каля возера Літоўка, дзе мясцовы энтузіяст-аматар стварае новыя арт-аб’екты.

25 чэрвеня працавалі над спецпраектам “Спадчына Дзятлаўшчыны”. Юныя археолагі разбіліся на пяць груп, кожная з якіх стварала медыя або відэапраект аб рабоце летніка. Свае напрацоўкі навучэнцы паспрабавалі ператварыць у “прадукт”, які можна будзе паказаць наступным пакаленням гімназістаў, прэзентаваць на 520-годдзі Дзятлава ці развіць у навукова-даследчую работу.

26 чэрвеня гімназісты прэзентавалі свае відэаролікі і пабылі на фотасесіі каля гістарычных аб’ектаў горада Дзятлава.

Ідэі, назапашаныя ў летніку “Юны археолаг”, у далейшым выльюцца ў новыя праекты. Ужо ёсць сумесныя з вучонымі задумкі, але раскрываць сакрэты пакуль рана. Можам толькі сказаць: працяг будзе.

Ірына КАЎКЕЛЬ
Фотаздымкі прадастаўлены гімназіяй №1 горада Дзятлава

1 Комментарий

  • Молодцы и ребята, и взрослые — хорошее и полезное дело делают. А впечатления от таких походов, как и любовь к родной земле, которая хранит ещё много тайн и загадок, останутся на всю жизнь.

Оставить ответ

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Похожие публикации