Артыкулам 62 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь устаноўлена, што кожны мае права на юрыдычную дапамогу для рэалізацыі і абароны правоў і свабодаў, у тым ліку права карыстацца ў любы момант дапамогай адвакатаў і іншых сваіх прадстаўнікоў.
Аднак у Крымінальна-працэсуальным заканадаўстве да апошняга часу не быў рэгламентаваны ўдзел адваката ў якасці прадстаўніка сведкі. Адсутнасць прававога рэгулявання па гэтым пытанні прыводзіла да таго, што грамадзяне, якіх прыцягвалі ў якасці сведкаў, не ведалі аб тым, што могуць скарыстацца паслугамі адваката перад пачаткам допыту або іншых следчых дзеянняў. Нярэдка адсутнасць кваліфікаванай юрыдычнай дапамогі прыводзіла да таго, што чалавек з разраду сведкі пераходзіў у разрад падазронага, а пасля і абвінавачванага па крымінальнай справе.
З 31 студзеня 2018 года ўступілі ў сілу змяненні ў заканадаўстве, згодна з якімі кожны сведка па крымінальнай справе мае права на правядзенне допыту і іншых працэсуальных дзеянняў з удзелам адваката. Гэта ўстаноўлена артыкулам 60-1 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь. Згодна з часткай першай гэтага артыкула, адвакат сведкі пры адсутнасці абставінаў, якія выключаюць яго ўдзел у крымінальным працэсе, згодна з патрабаваннямі Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, мае права:
аказваць юрыдычную дапамогу сведку пры ажыццяўленні працэсуальных дзеянняў з удзелам гэтага сведкі;
з дазволу органа, які вядзе крымінальны працэс, задаваць пытанні гэтаму сведку;
заяўляць адвод перакладчыку, які ўдзельнічае ў допыце гэтага сведкі;
знаёміцца з пратаколам следчага і іншага працэсуальнага дзеяння, пры правядзенні якога ён аказваў юрыдычную дапамогу сведку, і ўносіць пісьмовыя заўвагі наконт правільнасці і паўнаты запісаў у пратаколе такога дзеяння;
знаёміцца з запісам паказанняў гэтага сведкі ў пратаколе судовага пасяджэння.
Таксама частка 3 артыкула 60 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, у якой пазначаюцца правы сведкі, дапоўнена пунктам 6, згодна з якім сведка мае права запрашаць адваката для атрымання юрыдычнай дапамогі пры ажыццяўленні працэсуальных дзеянняў з яго ўдзелам.
Непасрэдна ў час допыту, праверкі паказанняў на месцы, іншых следчых і працэсуальных дзеянняў з удзелам сведкі адвакат сочыць за тым, каб на сведку не аказвалася незаконнага ўздзеяння, не парушаліся іншыя яго правы, паказанні сведкі былі поўна і дакладна адлюстраваны ў пратаколе. Пры наяўнасці заўвагаў наконт правільнасці і паўнаты запісаў у пратаколе адвакат уносіць пісьмовыя заўвагі ў пратакол.
Рэалізацыя сведкам свайго права на адваката дапаможа яму адстаяць свае інтарэсы і не дапусціць парушэння правоў. Задача адваката – абараняць правы і законныя інтарэсы сведкі, і для таго, каб яна вырашылася эфектыўна, да адваката варта звяртацца загадзя, таксама рэкамендуецца атрымаць юрыдычную кансультацыю адваката да пачатку першага допыту.
Андрэй СІМАНЧЫК,
адвакат юрыдычнай кансультацыі Дзятлаўскага раёна
