Традыцыя двойчы сустракаць Новы год з’явілася пасля ўвядзення грыгарыянскага календара. Розніца з юліянскім календаром, па якім жыла наша краіна да рэвалюцыі, складала на пачатак XX стагоддзя 13 дзён.
Розніца паміж грыгарыянскім і юліянскім календарамі паступова павялічваецца. У 2100-м годзе яна складзе ўжо 14 дзён, а нашы нашчадкі будуць адзначаць наступленне Старога Новага года ў ноч з 14 на 15 студзеня.
На Русі ў гэты дзень адзначалі дзень памяці Святога Васіля Вялікага, або, як казалі ў народзе, Васільеў дзень. Яго шанавалі як падаўца зямной урадлівасці, звярталіся да яго з малітвай аб дабрабыце і добрай ураджайнасці ў надыходзячым годзе. Стравы са свініны былі галоўным пачастункам у славянскіх вёсках. У заможных дамах на стале цэлы тыдзень стаяла свіная галава. А вось стравы з рыбы ці птушкі есці не прынята: шчасце можа сплысці або паляцець з дома. У гэты дзень абавязкова варылі кашу, прычым, з працэсам падрыхтоўкі гэтай стравы было звязана нямала прыкметаў. Калі каша зварылася, глядзелі, ці поўны гаршчок. Каша не павінна з яго «ўцячы», гэта лічылася дрэннай прыкметай. Яшчэ горш, калі гаршчок трэсне. Гэта прадказвала бяду ўсяму дому. А вось калі каша ўдалася, у доме будзе шчасце і дабрабыт. Няўдалую кашу не елі, а выкідалі ў раку.
Калі ў ноч з 13 на 14 студзеня неба яснае і зорнае, то прадказвалі добры ўраджай ягад. Раніцай 14 студзеня трэба падтрасаць пладовыя дрэвы ў садзе: нашы продкі верылі, што гэта засцеражэ дрэвы ад шкоднікаў.
Апошнім часам у славянскіх краінах з’явілася традыцыя гатаваць на Стары Новы год варэнікі з сюрпрызам. Па знаходцы можна выказаць здагадку, што чакае чалавека ў новым годзе. Напрыклад, манета — да падарунка, гузік — да абноўкі.
На вячэру, як і на Куццю, прынята збірацца ўсёй сям’і. Вельмі важна, каб адзенне ў гэты дзень было чыстае і свежае. Пасля вячэры трэба абавязкова зайсці да суседзяў і папрасіць адзін у аднаго прабачэння за магчымую віну, каб Новы год сустрэць у міры і згодзе.
Вечар напярэдадні Новага года дае шанц хлопцам, якія пацярпелі няўдачу ўчас сватання. Менавіта ў гэты вечар можна зрабіць другую спробу з добрым вынікам.
Народныя прыкметы ў Стары Новы год
Калі сонца высока ўзыдзе, увесь год будзе шчаслівым.
Калі цёплае снежнае надвор’е, то лета будзе дажджлівым.
Калі ў дзень Старога Новага года ў дом першай зойдзе жанчына — гэта да няшчасця, а калі мужчына — да дабрабыту.
Калі ў першы дзень у доме дастаткова грошай, то і на працягу ўсяго года сям’я не будзе мець патрэбу ў іх.
Калі ў гэты дзень на стале будзе шмат страваў са свініны, то год будзе прыбытковым.
Юлія БАКУНОВІЧ