Натхняла беларуская зямля

Падзеі

Перада мною на стале сем зборнічкаў Яўгена Мацвеева. Сем жамчужын, нанізаных на сярэбраную павуціну часу. Невялічкія, кожны змесціцца на далоні. Сем выпушчаных на волю стрэл, кожная з якіх трапіла ў чыёсьці сэрца і разварушыла, растрывожыла нешта светлае, добрае, чалавечае. А інакш і быць не магло, бо пісаліся вершы так, як дыхалася і адчувалася, як жылося і марылася. Дзіўны чалавек, неспасцігнуты і сёння, творца і лекар, лекар цел і душ. Прарок і фантазёр, прыклад вышыні чалавечага духу і моцы.

У снежні Яўгену Мацвееву споўнілася б 80. Усяго толькі 80. А яго няма з намі ўжо дванаццаць гадоў. Няма чалавека, але засталася яго душа, чулая, светлая, сціплая, высокая. Засталася ў вершах.

Гартаю старонкі зборнікаў Яўгена Мацвеева, напісаныя па-руску. Высокай, дасканалай, адшліфаванай літаратурнай мовай. А ў радках лаўлю любоў да Беларусі, Наваельні, нашага лесу, рэчкі, народа, мовы. Жывучы шмат гадоў у Беларусі, ён пранікся яе духам, святлом, фарбамі, яе паветрам. А як бы гучалі вершы Яўгена Мацвеева па-беларуску? Ён не валодаў нашай мовай, але з вялікай павагай ставіўся да яе, запамінаў прыгожыя словы, выкарыстоўваў у сваіх вершах. Ёсць у паэта і твор, прысвечаны беларускай мове, ён змешчаны ў першым зборніку “Пакажа сэрца мне дарогу”. Захацелася перакласці яго на беларускую мову. А што атрымалася, мяркуйце самі.

Беларуская мова

Белорусский язык — “беларуская мова”,
Голас продкаў-славян я ў табе пазнаю.
Так чаруе тваё першароднае слова,
Як прарочыя гуслі пра нешта пяюць.
Можа быць, пра адвечную долю-нядолю
Ці ад слёз і крыві пачарнелы прастор.
І гарэла яна, і стагнала ад болю,
Ды жывая ізноў, усё змагла перажыць.
Захад скрозь рабаваў, лезлі орды з усходу,
Гнулі ўлады, нядоля і невуцтва груз.
Не зламаны народ — у брацтве сілы вытокі.
Быццам казачны дуб наша Белая Русь.
Дык аб чым жа сумуюць прарочыя гуслі?
Мова спеўная, у вуснах так рэдка гучыш.
Або з “аистом” разам, па-тутэйшаму з “буслам”
Паляцела ў глухмень, дзе крыніцы-ключы?
Нават дуб векавы з валатоўскай выправай
Без трывалых асноў можа бура зламаць.
Не эфірны “пясняр” мусіць пець “калыханку”,
А святы запавет — з вуснаў маці гучаць.

А. АБРАМЧЫК,
старшы навуковы супрацоўнік Дзятлаўскага гісторыка-краязнаўчага музея

Вершы Яўгена Мацвеева ў перакладах Георгія Шундрыка.
***
Вясна, пара шчаслівая,
Усцеш душу маю.
Блік сонца ў каляіне я
Зноў з радасцю лаўлю.
Праменіць светла, чыстае,
У люстэрка бы глядзіць…
З дзвюх палавінак існае
Павінна, знаю, быць.
Да слоты я прывык даўно.
Я буду зноў з табой, —
Прымчыць к табе, пакліч адно,
Кахання ветразь мой.
Снег іскрамі паблісквае,
Блакіт над галавой…
Мы душамі так блізкія,
З’яднаныя з табой.

***
Гай сонцам абліты вясеннім.
Уначы — сакавіцкі мароз.
Вяснушкі-праталіны, цені
На снезе між чуйных бяроз.
Нястрымны жыццёвыя сокі
У вечным парыве сваім,
Бо прадвызначэннем высокім
Лісцём стаць, суквеццямі ім.
Падсечкаў рабіць я не буду,
К ствалу прытулюся шчакой:
Не целу уцеху здабуду –-
Душа атрымае спакой.

***
Бурліць рака, хістаецца
Ля берага лаза.
Спявай душа, канчаецца
Маркоты паласа!
Вясна гудзе напружана –-
Ўсё прыбывае сіл.
Лядку хруст у калюжынах,
Блакітны небасхіл…
На сэрцы зноўку радасна,
Зноў стома адышла.
Мабыць, крыху і жаласна
У лёса клянчу я
Зноў бэзавыя ночанькі,
Салоўкі пошчак-трэль,
Ускрай жыцця дарожанькі,
Надзей салодкі хмель.

***
Падчас журбы самотна-горкай
Успамінаю хутар свой,
Дрыготкі бляск далёкай зоркі
Над хатай дзедавай старой.

Убоства стрэх на шэрых хатах,
Лістоты прэласць у кустах,
Слязінкі на яловых лапах, —
Даўно сам плакаць перастаў.

Навалы, страты мне знаёмы,
У цярпенні, з болем век пражыў.
Не паддаюся сіле стомы
І на апошнім рубяжы.

Жыць не магу без успамінаў,
Мінулае гняце душу.
Радзіма, страціла ты сына…
О, памяць, не карай прашу.

***
Навальнічная брычка грукотная
Па нябесных імчала мастках.
А малінаўка дрогка-самотная
У лазовых прыціхла лістках.

Дождж спыніўся, і птушачка радая –-
З песняй зноў у блакіт яна мкне.
Конь нябесны — вясёлая радуга,
Нахіліўшыся, з возера п’е.

***
Згадзіцеся, расчульваюць нас дзеці:
Бязгрэшныя, ну, кожны геній з іх!
Ды ведама, што злыдні ўсе на свеце
“У гады млады” анёламі былі.

Стаць Чалавекам – гэта ўсё ж складана,
Малечы бачаць гадкасці не раз.
Дарослы свет псуе іх апантана
І робіць так падобнымі на нас.

Разумней не сюсюкаць побач з імі,
А быць людзьмі прад імі ва ўсім!
Тады мы грэх з сябе вялікі здымем,
Уратуем, дапаможам ім.

***
З пустога пагляду, каб верш нарадзіць,
Навошта бяссонныя ночы?
Каб стаць пладавітым, што трэба рабіць? —
Спыталі паэта аднойчы.

І ён, не схітрыўшы, сказаў пры ўсіх,
Што лёгкасць падманная гэта:
Так выспелы яблык падае міг,
А спее аж цэлае лета.



Теги:

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *